Rydym yn galw ar y Cyngor i ofyn i'r Cabinet ymatal ar unwaith rhag ystyried unrhyw gynigion i’r dyfodol yn y flwyddyn ariannol gyfredol i werthu ffermydd hyd nes y bydd y Cyngor Llawn wedi cymeradwyo Polisi Ffermydd Sirol sydd wedi ei graffu’n briodol ac sy'n cynnwys polisi eglur a phenodol ar waredu/gwerthu ffermydd ac eiddo fferm sy'n eiddo i'r cyngor.
Rydym yn
galw am hyn
oherwydd:
- Yr ansicrwydd parhaus sy'n cael ei achosi i holl denantiaid Ffermydd y Sir sy'n effeithio ar eu gallu i gynllunio'n effeithiol ar gyfer eu busnes, bywoliaeth ac anghenion tai yn y dyfodol;
- Y pryder yw heb bolisi eglur o’r fath, y bydd symud ymlaen gyda gwerthu ffermydd yn dwyn anfri ar y Cyngor; a’r
- Pryder yw heb bolisi eglur o’r fath ac wedi’i graffu’n drylwyr, bod penderfyniadau'n cael eu gwneud nad yw'n werth gorau i'r Cyngor na'r defnydd gorau o adnoddau cyhoeddus.
Cynigwyd gan y Cynghorydd Sir Amanda Jenner
Eiliwyd gan y Cynghorydd Sir Gareth D Jones
AsesiadAriannol
Mae'r rhan fwyaf o'r eiddo sydd wedi cael ei werthu hyd yma wedi dod o eiddo gwag nad oedd yn hyfyw i'w ailosod yn eu cyflwr presennol a faint o dir i greu busnes hyfyw. Lle bo hynny'n bosibl, mae tir wedi'i ailddyrannu i ffermydd cyfagos i gynyddu'r hyfywedd, wrth leihau atebolrwydd cynnal a chadw'r cyngor a pharhau i gynnal ffrwd rhent reolaidd o'r ystâd ffermydd sy'n weddill.
Dros y tair blynedd diwethaf mae rhesymoli ffermydd a thir fferm wedi cynhyrchu £2,875,500 mewn gwerthiannau, gyda £406,000 pellach wedi'i dderbyn hyd yma yn 2023/24. Defnyddir yr arian hwn (derbyniadau cyfalaf) i gefnogi gwariant cyfalaf y Cyngor gan leihau'r angen i fenthyca ac arbed costau refeniw.
Gan ddefnyddio'r £3,281,500 o dderbyniadau cyfalaf uchod yn hytrach na benthyca i ariannu rhaglen gyfalaf y cyngor, bydd yn arbed amcangyfrif o £197,000 y flwyddyn i'r gyllideb refeniw mewn costau benthyca is, dros 50 mlynedd cyfanswm yr arbediad fydd £9,850,000.
Ar hyn o bryd mae ystâd fferm y cyngor yn cynnwys daliadau sydd eisoes wedi’u cymeradwyo i’w gwerthu o £5,725,000.
Mae daliadau gwag eraill o £600,000 (sy'n gofyn am fuddsoddiad o tua £100,000 cyn y gellir eu hail-osod) a chyfleoedd ychwanegol pellach ar gyfer rhesymoli a fyddai, pe byddent yn cael eu rhyddhau, yn cynhyrchu derbyniadau cyfalaf ychwanegol a amcangyfrifwyd yn £2,757,000. Mae'r rhain yn cynnwys fferm lle mae'r tenant wedi marw yn ddiweddar, darnau eraill o dir ar wahân a darn penodol o dir sydd ei angen i gefnogi'r prosiect Ffyniant Bro yn Nhrefaldwyn.
Os caiff ei gymeradwyo, bydd y cynnig hwn yn atal rhyddhau'r amcangyfrif o £3,357,000 o dderbyniadau cyfalaf (a amlinellir uchod) o ffermydd sydd heb eu meddiannu ar hyn o bryd, tra'n cynnal ac mewn rhai achosion yn cynyddu atebolrwydd y cyngor am yr eiddo hyn gan nad yw nifer mewn cyflwr i’w hail-osod neu ni fyddent yn gwneud busnesau hyfyw yn symud ymlaen oherwydd eu maint. Byddai hyn hefyd yn effeithio ar unrhyw eiddo pellach sy'n dod yn wag oherwydd amryw o resymau, e.e. ildio prydles gan denant, marwolaeth tenant, telerau prydles tenantiaid yn dod i ben (lle nad yw tymor pellach yn rhan o'r cytundeb presennol).
Mae cael eiddo gwag/gwarged heb eu meddiannu yn golygu rhagor o gostau i'r Cyngor i'w cynnal. Byddai yswiriant, treth y cyngor ac archwiliadau rheolaidd i sicrhau eu bod yn parhau'n ddiogel yn parhau os na ellir symud ymlaen â'r gwerthiant. Mae perygl hefyd o ddifrod i eiddo gwag, fandaliaeth, gollyngiadau a difrod arall, yn enwedig yn ystod misoedd y gaeaf.
Gan ddefnyddio'r amcangyfrif o £3,357,000 o dderbyniadau cyfalaf yn hytrach na benthyca i ariannu rhaglen gyfalaf y cyngor yn arbed tua £201,000 y flwyddyn i'r gyllideb refeniw mewn costau benthyca is, dros 50 mlynedd cyfanswm yr arbediad yw £10,050,000.
Dylid nodi bod y cynnig hwn yn mynd yn erbyn Polisi Asedau Corfforaethol y cyngor sy'n nodi: "Er mwyn cynorthwyo'r Cyngor i gyflawni blaenoriaethau'r Cynllun Gwella Corfforaethol, mae'r Cyngor wedi ymrwymo i resymoli ei adeiladau a'i dir yn brydlon ac yn barhaus." (3-A 1.1)
Mae'r cynnig hefyd yn clymu dwylo'r cyngor wrth wneud penderfyniadau pellach gan fod tenantiaethau sydd i fod i ddod i ben yn fuan yn destun adolygiad.
Ni ellir tanbrisio'r her ariannol sy'n wynebu'r Cyngor yn ystod y blynyddoedd nesaf ac ni chynghorir newid polisi yn annibynnol nawr heb ystyried goblygiadau ehangach cynnig y gyllideb lawn.
|